De gemeente Damme heeft de ambitie om een ‘wijk van de toekomst’ te realiseren op het voormalige kazerneterrein Sergeant Baron Gillès de Pélichy in het West-Vlaamse Sijsele. De wijk wordt ontwikkeld onder de naam Kazerne 51 en voorziet in een symbiose van wonen, werken en recreëren. Intelligent ruimtegebruik, slimme energie en doordachte mobiliteit vormen de basis voor een duurzame ruimtelijke (her)ontwikkeling.

In samenwerking met OTO landscape architecture heeft Ziegler|Branderhorst een ontwikkelingsperspectief gemaakt. Hierin zijn de ambities, het programma en de kwaliteitscriteria vertaald naar ruimtelijke voorstellen voor de transformatie van het gebied.

Door een sterk weefsel van straten, openbare ruimtes en natuur te ontwerpen wordt Kwartier 51 weer onderdeel van het dorp

Verbinding met het dorp

In ons voorstel wordt het voormalige kazerneterrein, dat 60 jaar lang niet publiek toegankelijk is geweest, weer op een logische manier verbonden met het dorp. Door een sterk weefsel van straten, openbare ruimtes en natuur te ontwerpen wordt het gebied weer onderdeel van het dorp. De transformatie wordt in gang gezet door hergebruik van bestaande gebouwen met cultuurhistorische waarde en het toevoegen van nieuwbouw. Op het terrein wordt een heidezoom aangelegd waarin parkeren, recreatieve routes en programma landschappelijk worden ingepast. Het hart bestaat uit een park met publieke functies, waaromheen woon- en werkclusters worden gesitueerd. Nieuwe entrees en (fiets)routes verbinden het terrein met het dorp en de aangrenzende landgoederen.

verbindingen met omliggende gebieden

Een robuust (groen) raamwerk dat bestand is tegen veranderingen borgt de eenheid binnen een rijkdom aan sferen

Robuust raamwerk

Een van de opgaves was om een balans te vinden tussen eenheid van het gebied als geheel en een verscheidenheid en rijkdom aan sferen. De eenheid wordt geborgd door een robuust (groen) raamwerk dat bestand is tegen veranderingen en ruimte biedt aan ontwikkeling. Aan de noordzijde wordt vooral ingezet op werklocaties terwijl aan de zuidzijde een rustig woonmilieu wordt gesitueerd. De deelgebieden worden in samenhang ontworpen. Fasering is van cruciaal belang, waarbij begonnen wordt op strategische plekken die als katalysator dienen voor de verdere ontwikkeling van het terrein.

stedenbouwkundig raamwerk

Flexibiliteit en hergebruik

De bestaande gebouwen op de locatie worden zo veel mogelijk hergebruikt, maar het stedenbouwkundig kader is flexibel genoeg om andere tussenvormen mogelijk te maken. De troepenkamers aan de zuidzijde bijvoorbeeld zijn een belangrijk onderdeel van het karakter van het kazerneterrein. Daarom wordt er gestreefd om ze te behouden en te transformeren tot ruime woningen waar een werk- of atelierruimte aan gekoppeld kan worden. Ook loodsen aan de noordzijde kunnen door verschillende ondernemers op een andere wijze worden ingevuld en gebruikt.

De landschappelijke invulling van het plan draagt bij aan de ontwikkeling van een duurzame leefomgeving

Duurzaamheid

De landschappelijke invulling van Kwartier 51 draagt bij aan de ontwikkeling van een gezonde en duurzame leefomgeving waar het prettig wonen en werken is. Water wordt dicht bij de bron opgevangen en hergebruikt, vastgehouden, gereinigd in de watertuin en vertraagd afgevoerd naar de beek. De daken van de gebouwen worden benut voor zonnepanelen en een collectieve energieloods zorgt voor een duurzame energievoorziening. Duurzame vormen van mobiliteit worden gestimuleerd door de aanleg van aantrekkelijke en comfortabele fiets- en wandelroutes. Recreatieve voorzieningen bieden aanleiding tot bewegen in de natuur.

Open planproces

Vanwege de (ruimtelijke) impact van de herontwikkeling voor het dorp Sijsele en het belang van de site als schakel tussen dorpskern en landschap is het Ontwikkelingsperspectief in nauwe samenspraak met de bewoners opgesteld in een open planproces. De wensen en verlangens van bewoners en initiatiefnemers spelen een grote rol bij de totstandkoming van deze wijk. 

Ontwikkelkader en fasering

Voor Kwartier 51 is een ontwikkelkader opgesteld; een stedenbouwkundig plan op hoofdlijnen dat kaders geeft waarbinnen ontwikkelingen kunnen plaatsvinden. Hierdoor blijft veel ruimte over voor marktpartijen en particuliere initiatiefnemers om aan de slag te gaan, zonder dat het conflicteert met het stedenbouwkundig concept. 

Daarnaast wordt de ontwikkeling gefaseerd uitgevoerd. Vanaf de beginfase is het belangrijk het gebied op een passende wijze (tijdelijk) te programmeren, zodat er herkenbaarheid en draagvlak ontstaat om tot nieuwe ontwikkelingen te komen. De fasering is flexibel en kan afhankelijk van de markt en nieuwe inzichten steeds worden bijgestuurd.